روانشناسی در هک و امنیت : مبانی، یافته‌ها و راهکارها

بخش اول: مفاهیم کلی و چارچوب نظری

مهندسی اجتماعی

مهندسی اجتماعی اصطلاحی است که به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها اطلاق می‌شود که بر فریب و متقاعدسازی انسان‌ها برای انجام عملی ناامن یا افشای اطلاعات محرمانه تمرکز دارند. در این نوع حملات مهاجم نیازی به شکستن الگوریتم‌های رمزنگاری یا عبور از دیوارهای آتش ندارد، بلکه کافی است اعتماد، ترس، یا عادات رفتاری قربانی را دستکاری کند.

عوامل شناختی

ذهن انسان محدودیت‌هایی دارد که هکرها دقیقاً آن‌ها را هدف می‌گیرند. از جمله:

• بار شناختی بالا: هنگامی که فرد درگیر چند کار هم‌زمان یا تحت فشار زمانی است، احتمال خطا افزایش می‌یابد.

• پردازش خودکار: بسیاری از تصمیمات روزمره بدون تفکر آگاهانه انجام می‌شوند. ایمیلی که ظاهری آشنا دارد می‌تواند بدون بررسی باز شود.

• خستگی و استرس: این شرایط توانایی تشخیص تهدیدات را کاهش می‌دهند.

سوگیری‌های ذهنی

انسان‌ها در قضاوت‌های خود سوگیری‌های مختلفی دارند که به راحتی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند:

• اعتماد بیش از حد به منابع آشنا یا معتبر.

• خوش‌بینی افراطی: تصور اینکه «برای من اتفاق نمی‌افتد».

• تبعیت از اقتدار: پذیرش درخواست کسی که به‌ظاهر مقام یا قدرتی دارد.

• فشار اجتماعی: انجام کاری چون «دیگران هم همین کار را کردند».